Contraestereotipos rurais. Un relato da sesión con Silvia García.

O pasado abril o PEMAN viaxou a Madrid para condensar dous dos seus módulos (Re)productivos, que se esenvolveron no MediaLab Prado, entidade socia do PEMAN. É un laboratorio de produción cidadán, investigación e difusión de proxectos culturais que explotan formas de experimentación e aprendizaxe colaborativa que para elx xurdiron a partir de redes dixitais.
Pouco tempo tivemos para coñecer tan inmenso proxecto, mais si que tivemos a oportunidade de vivir de primeira man como é unha xornada completa neste espazo de comúns urbanos dende o seu Auditorio.  Pola mañá tivemos un obradoiro,  Vivir fóra? Traballo, estereotipos e redes, conducido e mediado por Silvia García, decana da Facultade de Belas Artes da Universidade de Vigo. Con ela abordamos a través de diversas dinámicas como se foron construíndo imaxinarios populares ao redor da vida nas aldeas, partindo de recursos escolares e contidos audiovisuais e cinematográficos. Logo pola tarde, con Nuria e Santiago da Fundación Entretantos, tivemos o obradoiro Como é a gobernación nos comúns ‘tradicionais, centrado no desenvolvemento de ferramentadas para a avaliación da gobernanza dos comuns tradicionais e naturais. 
A Través do relato de Silvia transitamos por temas como a educación, os estereotipos, a imaxe, o traballo,  a cidade-rural, a rede e a feminización para analizar os diversos estereotipos  que conforman o noso  imaxinario, habitado pola dicotomía cidade-rural e analizar como a eduación e o cinema perpetúan tales estereotipos.Esta primeira parte comezou analizando os imaxinarios presentes nas publicacións (textos pedagóxicos, revistas humorísticas, libros…) como La codorniz editados durante o franquismo, que podían consultarse nunha das mesas da sala. Así, a través dun relato que conectaba experiencias persoais  cuestionábase se eses mismos estereotipos e construccións imaxinarias seguían estando vixentes na actualidade.
Silvia afondou sobre a diferencia de consideración do traballo físico e o intelectual, sobre ese “ser de la aldea” como nenx/adolescente ó chegar á vila para ir a escola; sobre a relación de desconfianza mutua entre persoas do rural/cidade, sobre esa “España vacía”, citando a obra Sergio del Molino que nos queda e á que nos estamos entregando. Unha visión do despoboamiento do rural que non só e contemporánea senón que xa está presente na novela de Miguel Delibes e no filme El disputado voto del Sr. Cayo de Antonio Giménez-Rico.
A continuación, abriuse un debate onde se cuestionou se a visión do rural baseada en estereotipos negativos é unha característica propia do estado español ou se acontece noutros estados coma Francia ou Alemaña  onde a industrialización  non está asociada exclusivamente a entornos urbanos, senón á totalidade do territorio. Cuestión que entronca directamente coa diferenciación fundamental entre o traballo físico e o intelectual, ligado no imaxinario colectivo ao espazo rural e urbano respectivamente. A propia localización das institucións do ensino, que obligan a saír da aldea para acceder á escola, xogan un papel fundamental que sigue presente na actualidade nesa minusvalorización do rural. Unha visión de ambos mundos, que se ben non está clara se a nivel real é tal, permanece vixente no imaxinario colectivo, perpetuado a través das construccións feitas dende os medios de comunicacións ou as lecturas que se fan do territorio a nivel político. 
Silvia recomendounos varios traballos artísticos que afondan nestas cuestións dun xeito crítico. Por unha banda o traballo da cineasta viguesa Xisela Franco ‘Díptico Cruz Piñón‘,un díptico visual con pantalla partida no que se mostran facetas de la vida de Cruz Piñón, a o día a dia dunha muller rural con moita vontade de aprender das tecnoloxias e das artes.  Durante o debate foron xurdindo novas referencias como o proxecto “Teño unha horta en San Sadurniño” que recolle os saberes das veciñas de San Sadurniño, entre elas Cruz Piñón,  a través dunha canle de youtube. Este proxecto foi  premiado dun proxecto de inclusión dixital comezado no ano 2015.  Tamén falou de proxectos curatoriais como “Campo Adentro” coordinado pro García Dory [inland.org] , sobre territorios, xeopolítica, cultura e identidade no campo das relacións campo – cidade.  Falamos do proxecto documetal Resistencia  feito por Lucía Lorén e Juanma Martín que narra a experiencia da cooperativa Los Apisquillosen Puebla de la Sierra, Madrid. Todos eles amosaban novas experiencias, capaces de re-pensar críticamente o imaxinario colectivo do rural e, ao mesmo tempo, xerar novos espazos chamados de confluencia ou intermedios. Como transición á segunda parte da sesión, apareceu unha nova referencia, a obra de Lara Almarcegui, artista que traballa con puntos intermedios a cabalo entre a cidade e o rural: zonas de contacto, híbridas, a explorar para construir novas posibilidades. 
Na segunda parte realizouse un exercicio práctico onde, por grupos, reflexionouse sobre dúas cuestión que logo serían postas en común: as lembranzas persoais conectadas cos estereotipos do rural e por outra parte puntos de conexión entre o mundo urbano e rural (se é posible pensar ou separar estes dous termos). A posta en común posterior centrouse en recoller e pensar as diferentes propostas condensadas nas seguintes liñas de intervención:

O fortalecemento dos espazos de encontro tanto físicos como virtuais, sendo as TICS un dereito e unha oportunidadede desenvolvemento; a visibilización de casos de éxito no rural e de propostas críticas de pensamento e actuación; a potenciación da escoita e diálogos lentos que poidan cuestionar as visións preexistentes do rural (tanto propias como alleas); a xeración de conexións e redes interxeneracionais e p2p, que permitan compartir os saberes e coñecementos presentes no territorio. Todos estes temas foron postos sobre a mesa en maior ou menor medida polos distintos grupos da actividade, atopando vectores claros de oportunidade para cuestionar e repensar os espazos de oportunidade do rural contemporáneo.

A sesión, por tanto, estivo enfocada a dúas liñas principais de reflexión conectadas en todo momento a través das referencias e relatos feitos tanto na presentación e nos debates. Unha primeira que, a través dunha revisión en primeira persoa, repensaba a construcción do imaxinario do rural e outra que escapaba do relato maioritario para enfocarse noutras narrativas que amosaban novas experiencias, puntos de contacto e espazos de oportunidade para repensar o rural e todos os conceptos asociados a el. 
Un relato de Antonio Giraldez, comuneiro do PEMAN

Poden interesarche

Deixa un comentario

Your email address will not be published. Required fields are marked *

O Programa está financiado pola Universidade de Santiago de Compostela e a Fundación Daniel y Nina Carasso. É impulsado pola Rede Revolta de Agroecoloxía e coordinado por Montenoso. Este site web atópase rexistrado baixo unha licenza creative commons.