>(montenoso) Que nos propoñemos con esta bitácora, Comúns feministas? 

(&) Continuamos cunha liña de traballo en colaboración coa Eloísa (Elo). Nun artigo conxunto plantexaramos a necesidade de sumarnos ás olladas feministas arredor da realidade dos Montes Veciñais en Man Común e outros espazos do mancomún;  de repensar un “Mulleres Rurais” no que nos sintamos parte; de estudar a propiedade efectiva dos recursos común por parte das mulleres. Cremos tamén interesante facer foco nos corpos e relacións diverxentes á masculinidade heteronormativa nas Comunidades de Montes, un eido profundamente masculinizado. En definitiva, falamos dende os territorios menos normativos de xestión dos comúns. Hai moito por fiar aquí. Feministeamos [Somos múltiples entre o eco-transfeminismo; outras que se sinten máis identificadas como ecoxéners…] e imos falar dende aquí, por ser un lugar estratéxico que nos serve para traballar. Un marco ideolóxico, político, pragmático, afectivo, sexual, estratéxico onde nos situamos.

 

(Elo) A miña investigación analiza a participación das mulleres nunha Xunta Reitora dunha comunidade de montes de Vigo, unha comunidade inserta no territorio do rururbano que está continuamente tensionado pola súa relación coa cidade industrial. Neste rururbano desenvólvense formas de xestión comunal da natureza que a preservan e que a poñen no centro da disputa do crecemento urbanístico, e replican tamén unhas determinadas formas de vida moitas veces ao marxe da economía produtiva. Estes textos están escritos a partir de reflexións verquidas nun traballo académico feito para o Institut Interuniversitari de Dones i Gènere, de Catalunya (IIEDG). A idea desta bitácora é ir desentrañando os argumentos que alí se traballan ou os que nos parecen máis interesantes, e traballar outros que nos suxira o texto e que por diferentes motivos non se puideron abordar.

>(montenoso) Elo, cal é o enfoque que propós, cal o posicionamento político, a túa situación como parte da Comunidade de Montes a investigar?

(Elo) Nun momento dado, pregunteime, como moitxs, que terá que ver o feminismo cós comúns. A mesma pregunta nola faciamos no primeiro artigo. Despois desas reflexións atopei moitas respostas en Federici, concretamente en  “Calibán y la bruja” ou “Revolución en punto cero“.  Pensar a xestión comunal dende o feminismo paréceme unha necesidade urxente. O punto de partida é unha “sospeita”.

Neste caso, partín desa sospeita sobre os discursos sobre a xestión comunal, xerados dende investigacións académicas,laboratoorios de investigación ó marxe das universidades, asociacionismo ou movimentos sociais, que buscan alternativas ao sistema de producción e xestión capitalista. A obviedade de que a xestión comunal é asamblearia, transparente e horizontal non debe ocultar a sospeita de que existen hexemonías que poñen en perigo esta vocación democrática. Unha desas hexemonías consiste en non desfacerse do androcentrismo cando abordamos a cuestión comunal, e en replicar inconscientemente formas de exclusión ao acceso e xestión dos bens comúns.

O que se pretende aquí é aportar á construcción do relato comunal, significando esa sospeita, sinalando as hexemonías, visibilizándoas e desfacéndoas no posible. Por iso esta é unha investigación feminista. Porque ten vontade de comprometerse políticamente, poñendo en valor as aportacións das experiencias das mulleres e reclamando o común de todas e todos e todxs nun momento crítico de obligada búsqueda e práctica de alternativas. Como a Revolución, os comúns serán feministas ou non serán…

>(montenoso) Por que te vales da categoría analítica “xénero”?

Eu emprego o “xénero” como categoría analítica útil nun caso concreto. Cando falo de feminismo, refírome a moitas maneiras de entender os  corpos, os desexos, as identidades. Neste caso, no marco  concreto da  Comunidade de Montes coa que me relacionei durante o mes de  marzo do  2013, as biomulleres entendían a súa indentidade como “muller”.  Pois hai algo concreto que dá unha pista dende onde se pode construír. A seguinte pregunta é: “e que pasa con estas mulleres, e como se relacionan cos homes?”.  Por iso penso que neste caso se pode mirar esta realidade dende o binomio mulleres e homes, que noutras realidades sería difícil de xustificar e mesmo sería violento e reproductor de hexemonías. Entón, ante esta segunda pregunta sobre “qué pasa cosa mulleres desta comunidade?” atopeime cun primeiro impacto mesmo antes de coñecelas en persoa.

Cando facía a investigación na Comunidade de Montes e antes de entrevistar ás mulleres que estaban na Xunta Rectora, chameinas a todas por teléfono. Contáballes que estaba facendo un traballo para a universidade (Oh!, a universidade!) en Catalunya, e que si por favor podían falar un anaco conmigo para que me contaran a súa experiencia na  xestión do monte comunal. Foron oito, e todas sen excepción me responderon: “claro que sí, podemos falar o que queiras, pero eu non  sei  nada, eh?!” Dá que pensar. Qué significa ese “eu non sei nada?”. Un desempoderamento moi forte, unha necesidade de invisibilizarse, un lugar situado no  marxe das actividades centrais da xestión, unha desvalorización (propia  ou  imposta?) dos seus saberes e experiencias, á veces diferenciados daqueles  dos homes por ter roles asignados moi diferentes ó longo da historia.

(Álex) Eu creo que ese “eu non sei nada” do que falas non é unicamente unha cuestión de xénero. Cando fun aos MVMC de Guillade esta tamén foi a resposta comezando as entrevistas (e na maioría eran homes). So os mais habituados ou que se sabían “voceiros” da comunidade non puñan pegas… O mesmo pasoume noutros traballos de campo sobre temas varios… a resposta” podemos falar o que queiras, pero eu non sei nada, eh?, fala mellor con fulanito” é case universal….(non digo con isto que non sexa mais habitual en mulleres polo que apuntas, pero eu o encadraría mais nun caso mais xeral debido á falla de espazos e momentos para opinar abertamente sobre as cousas, que creo en Galicia é unha grande eiva.

>(montenoso) Quen son as mulleres coas que falache, Elo?

(Elo) Son mulleres de moi diversos perfís. Todas viven na mesma parroquia e forman parte da Comunidade de Montes. As mulleres pertencentes á Xunta Rectora teñen idades comprendidas entre 55-73 anos. En canto a nivel de estudos, varía, aínda que todas contan con estudos primarios e non hai ningunha con estudos universitarios. En canto a traballo asalariado, catro traballan “fóra de casa” ou traballan en casa a cambio de remuneración económica – economía mergullada-, unha está xubilada, outra está en situación de desemprego e só una delas realiza traballo relacionado con gandeiría a pequena escala.

Atendendo ó seu  discurso e mesmo á súa actitude, a maioría destas mulleres parecen comportarse de maneira “sumisa” fronte á iniciativa dos seus compañeiros comuneiros.  Sen embargo, a palabra “sumisa” ten que ser utilizada con moita prudencia. Primeiro, porque o tempo de inmersión na comunidade (un mes) non é suficiente para determinar con exactitude cómo se resolven eventuais conflitos ou relacións de forzas, e si en momentos puntuais, houbo rebeldías. En segundo lugar, sí parece unha constante esta timidez ou excesiva prudencia das mulleres nos espazos de toma de decisión, por outro lado, actitudes tamén compartidas por algúns homes desta Xunta Rectora.  Estas características da participación das mulleres non teñen, dende logo que entenderse como características da súa propia personalidade.

>(montenoso) Cal é o marco de traballo: contexto e factores?

Comezamos cun zoom moi moi local. O rururbano vigués. Unha CM de montes que se inscribe dentro duns límites dunha parroquia do rururbano de Vigo de máis de 5.000 habitantes. Constitúese no ano 1981, e dende entón, xestiona case tres mil hectáreas do patrimonio de monte comunal. No seu libro de rexistro constan mo  máis de 1000 comuneirxs. A Xunta Rectora estivo historicamente constituída por homes e a participación das mulleres parecía moi limitada. Porén esta situación podería ter mudado no último ano. Unha muller é atualmente presidenta da CM e á Xunta Rectora e outras mulleres comuneiras se sumaron á case totalidade das mulleres da Xunta Rectora anterior, que decidiron seguir nos seus cargos.

>(montenoso) Cal é a proposta de continuidade desta bitácora?

(&) Gostariamos de facer tamén un mapexo de colectivos, persoas, que traballen as ruralidades e os comúns dende unha ollada feminista. Logo convidamosvos comuneirxs, investigadorxs, activistas e demáis curiosxs a entrar neste diálogo neste pad que ha ser blogueado, twiteado e, se gostades, tecido nun texto conxunto sobre ruralidades, comúns, feminismos, localismos, experiencias, empoderamentos, historias, redes de afectos, de apoios… Paralelamente estamos a definir na wiki termos como Ecofeminismo. Ambentalismo feminista, Patriarcado, Mulleres rurais, Segregación por xénero, División xenérica do traballo, Participación nominal, Falogocentrismo, Economía masculinizada ou Transxéneros.